Truyện Từ Thức và công thức của Einstein

Khi Từ Thức muốn về thăm quê, Giáng Hương đã khóc lóc mà nói rằng: "Em không muốn lấy tình vợ chồng để ngăn anh đừng trở lại quê nhà. Em chỉ sợ rằng đời sống thế gian quá nhỏ hẹp, ánh sáng mặt trời quá vắn vỏi, anh sẽ không còn tìm thấy sân vườn xưa trong cảnh cũ nữa đâu!" Chứng tỏ nàng đã biết có sự khác biệt giữa không gian và thời gian giữa trần gian và cõi tiên. Giải thích chuyện lạ của Từ Thức khi về thăm quê cũ bằng “Thuyết tương đối hẹp” của Einstein trong chương trình Vật lí 12 – Sách nâng cao: Một sáng, Từ Thức thấy hoa sen nở, hồ ngọc đã thay đổi màu xanh, thấm thoát thế mà đã qua một năm rồi.(*) Khi Từ Thức về thăm quê thì tất cả đều đã hoàn toàn đổi thay: Nhà cửa,con người đều khác. Chỉ có các tảng đá bên bờ suối vẫn phủ rêu xanh như xưa. Hỏi đến những người già cả trong làng xem có biết người tên Từ Thức không, mọi người đều nói: "Hồi chúng tôi còn bé, có nghe nói là ông cố ba đời chúng tôi mang tên đó. Ông ấy đi lạc vào núi đã tám chục năm nay. Từ đó đến nay chúng tôi đã trải qua ba đời vua". (**) Chuyện này tưởng chừng khó hiểu với Từ Thức nhưng thật đơn giản và dễ hiểu với Giáng Hương và những ai đã được học thuyết tương đối hẹp của Einstein trong chương trình Vật lí 12 – Sách nâng cao. Thuyết tương đối hẹp có một hệ quả là: Đồng hồ gắn với hệ quy chiếu quán tính chuyển động với vận tốc v thì thời gian sẽ chậm hơn đồng hồ gắn với hệ quy chiếu đứng yên (gắn với Trái Đất). Cụ thể là: Một sự kiện diễn ra trong hệ quy chiếu K’ chuyển động với vận tốc v mất một khoảng thời gian là Dt0. Đồng thời sự kiện đó xét trong hệ quy chiếu đứng yên K thì hết một khoảng thời gian Dt. Chúng có quan hệ với nhau là: Ở đây, hệ quy chiếu chuyển động K chính là “cõi tiên”; còn hệ quy chiếu đứng yên K chính là Trái Đất. Giả sử “Cõi tiên” chuyển động với vận tốc gần với vận tốc ánh sáng: chẳng hạn v=0,99992187cvà từ (**) ta có: Dt = 80 năm. Thay Dt vào (***) ta được: Như thế là đúng với trường hợp của Từ Thức: Chàng mới sống trên cõi tiên có hơn một năm mà về trần gian đã 80 năm trôi qua rồi. Phải chăng tác giả Nguyễn Dữ đã được học Vật lí 12? - Sưu tầm và biên soạn: Thầy giáo Phạm Quốc Toản, biên tập: TTO -